احمد بن محمد طبری

احمد بن محمد طبری
اطلاعات فردی
نام کامل احمد‌ بن محمد‌ بن یزدیار بن رستم
اطلاعات علمی
استادان ابو منذرنُصَیر بن یوسفهاشم‌ بن عبدالعزیز
شاگردان احمد بن جعفر بن سلمعمر بن محمد بن سیف
احمد بن محمد بن عثمان‌القطانبکار بن احمد
زکریا بن عیسیعبدالواحد‌ بن عمر
تألیفات المقصور و الممدود•المذکر و المؤنث
صورة‌الهمز • النحو • التصریف • تحبیر التیسیر

اَحمد بن مُحمّد طَبَری از علمای علمِ نحوِ بغداد در قرن چهارم قمری بود. او نزد ابو منذر، نُصَیر بن یوسف و هاشم‌ بن عبدالعزیز شاگردی کرد. در علم حدیث و قرائت مهارت داشت و شاگردانی را در این دو علم تربیت کرد. آراء او در قرائت در کتاب تحبیر التیسیر آمده است.

نام و نسب

نام او احمد‌ بن محمد‌ بن یزدیار بن رستم و نام جدش به گونه‌های مختلف ثبت شده است، آقابزرگ نام جد او را با اسامی گوناگونی چون یزدبان، یزدیار و نردبان ذکر کرده است.

سید حسن صدر او را شیعی مذهب، و خاندانش را، خاندانی بزرگ و جلیل‌القدر در شیعه امامیه دانسته است. آقابزرگ طهرانی او را هم شیعه دانسته است.

طبری معاصر ابن‌ فرات (درگذشت ۳۱۳ق)، وزیر مقتدر خلیفۀ عباسی بود و به عنوان معلم در خانۀ وی خدمت می‌کرد.

مهارت ها

طبری بر زبان عربی و نحو مسلط بود. ابن ندیم او را از علمای مکتب بصره و هم‌سطح با عالم نحوی ابو یعلی‌ بن ابی‌ زرعه دانسته است. همچنین ابوالقاسم زجاجی وی را استاد خویش معرفی کرده است.

اساتید و شاگردان

وی در علم حدیث و قرائت نیز مهارت داشت، برای فراگیری حدیث، نزد ابومنذر، نُصَیربن یوسف و هاشم‌بن عبدالعزیز – که از دوستان نزدیک علی‌ بن حمزه کسایی بودند– شاگردی کرد.

احمد بن جعفر بن سلم (د ۳۶۵) و عمر بن محمد بن سیف از شاگردان او در حدیث بودند. احمد بن محمد بن عثمان‌القطان، بکار بن احمد، زکریا بن عیسی و عبدالواحد‌ بن عمر از جمله شاگردان او در علم قرائت بودند‌.

آثار

  • المقصور و الممدود
  • المذکر و المؤنث
  • صورة‌الهمز
  • النحو
  • التصریف
  • غریب‌القرآن

سید محسن امین و آقا بزرگ نوشته‌اند که ابن ندیم، عیون المعجزات را هم به تصنیفات او افزوده، اما در الفهرست چنین چیزی بیان نشده، سزگین دو کتاب «اخبار» و «کلّا فی الکلام و القرآن» را از آثار او دانسته است.

پانویس

  1. نک: ابن‌ندیم، الفهرست، ص۶۵؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵؛ یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۴، ص۱۹۳؛ سیوطی، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۸۷.
  2. آقا بزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۹۷، ج۲۴، ص۸۴، ج۲۵، ص۲۴۲
  3. صدر، تأسیس‌الشیعة، ج۳، ص۹۶.
  4. آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۹۷
  5. یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۴، ص۱۹۴.
  6. یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۴، ص۱۹۴.
  7. ابن ندیم، الفهرست، ص۶۵.
  8. زجاجی، الایضاح، ص۷۸.
  9. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵.
  10. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۲۵
  11. ابن‌جزری، غایة‌النهایة، ج۱، ‌ص۱۱۵.
  12. محمدبن یوسف جزری، تحبیرالتیسیر، ص۱۱۴.
  13. ابن‌ندیم، الفهرست، ص۶۵؛ قفطی، انباه‌الرواة، ج۱، ص۱۲۸؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۸، ص۱۱۲؛ سیوطی، بغیة الوعاة، ج۱، ص۳۸۷.
  14. امین، ج۳، ص۱۱۰.
  15. آقا بزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۹۷.
  16. سزگین، ج۹، ص۶۰

منابع

  • آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
  • ابن‌جزری، غایة‌النهایة فی طبقات القراء، قاهره، بی‌تا.
  • ابن ندیم، الفهرست، بی‌جا، بی‌تا.
  • سید محسن امین، اعیان‌الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
  • محمدبن محمدبن محمدبن علی‌بن یوسف الجزری، تحبیرالتیسیر فی قراءات الائمة العشرة، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۳م.
  • یاقوت حموی، معجم‌الادباء، بی‌جا، بی‌تا.
  • خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، بیروت، بی‌تا.
  • ابوالقاسم زجاجی، الایضاح فی علل النحو، چاپ د. مازن‌المبارک، بی‌جا، بی‌تا.
  • جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی، بغیة الوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، بی‌جا ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
  • حسن صدر، تأسیس‌الشیعة لعلوم الاسلام، تهران، بی‌تا.
  • صلاح‌الدین خلیل‌بن ایبک صفدی، الوافی بالوفیات، بی‌جا، ۱۴۰۱ق/ ۱۹۸۱م.
  • القفطی، انباه‌الرواة، ج۱، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۶۹ق/ ۱۹۵۰م.
  • Geschichte des arabischen Shrifttums, Fuat Sezgin, Leiden ۱۹۸۴.

پیوند به بیرون

  • منبع مقاله: